به نقل از «قدس آنلاین»

غلبه تفکر سرمایه داری بر فضای مذهبی مشهد و تاثیر آن بر حاشیه نشینی

تاریخ انتشار: ۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۸۷۰۳۵

به گزارش قدس خراسان،علی حجازیان، پژوهشگر شهرسازی ومعماری در یادداشتی نوشت:

 انقلاب اسلامی وارد ۴۴ سالگی خود شده و طی این سال‌ها کشور پیشرفت‌های زیادی درحوزه‌های مختلف داشته، اما در بخش‌هایی مانند حاشیه نشینی با مسائل جدی روبرو بوده است. بحث حاشیه نشینی چنان اهمیت پیدا کرده است که رهبر معظم انقلاب هم مشخصاً به این مسئله ورود و بر رفع آن به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی آسیب‌های اجتماعی در کشور تاکید کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

آمارها نشان می‌دهد حدود ۳۰ درصد جمعیت مشهد در حاشیه شهر اسکان دارند و این در حالی است که مدیران شهری و نمایندگان مجلس در چند سال اخیر همواره برحل معضل حاشیه نشینی تاکید داشته‌اند و نهادها و سازمان‌ها و بودجه‌هایی هم برای این امر ایجاد شد اما سوال اصلی این است که چرا معضل حاشیه نشینی در کلانشهری مانند مشهد حل نشده و درحال تبدیل به یک ابر مساله و بحران است؟

غلبه تفکر سرمایه داری بر فضای مذهبی مشهد

 دلیل اصلی این موضوع را صرفا نمیتوان به عملکرد مدیران و یا سازمان‌ها محدود کرد؛ افراد مختلف با تفکرات متنوع آمدند و رفتند اما مشکلی از مردم حل نشد، البته نمی‌توان منکر کمک ها و تسهیلات  بخشی و موقتی به حاشیه شهر شد اما این اقدامات صرفا درحد مسکن بوده است. ریشه اصلی حاشیه نشینی در مشهد  را می توان در پارادایم برنامه ریزی شهری بررسی کرد. ریشه بسیاری از نهله های فکری در پارادایم برنامه ریزی شهری مربوط به لیبرالیسم است. حومه نشینی از ویژگی‌های شهرهای سرمایه داری اسـت.در واقـع سـرمایه داری، امکانـاتی از قبیـل اتومبیل، خیابان ،اینترنت و ... را جهت توسعۀ حومه نشینی فراهم می‌آورد و مردم را به حومه‌ها می‌کشاند. در چند سال اخیر بارگذاری مال‌های تجاری در مشهد فراتر از ظرفیت شهر انجام شده و همین امر نشان دهنده غلبه تفکر سرمایه داری بر فضای اسلامی- مذهبی شهر است.

نگرانی شهید ادواردو آنیلی درباره آینده مشهد

رشد کاریکاتوری و انباشت سرمایه در محور غربی مشهد مانند بلوار وکیل آباد، سجاد و.. باعث تغییر چهره و هویت اصلی شهر شده است. ،شهید ادواردو آنیلی پسر رییس باشگاه فوتبال یوونتوس درسفری که به مشهد داشت تذکر داد که مراقب باشید که مشهد را تنها با نام امام رضا علیه السلام بشناسند؛ در ایتالیا شهری بود که به عنوان مرکزی مذهبی شناخته می شد، کسانی که مخالف آن مکان مذهبی بودند کوشیدند با پدید آوردن تفریحگاه های بسیار پیرامون شهر، چهره شهر را دگرگون کنند.

مصادیق شبیخون فرهنگی در مشهد

در زمانی که رهبری بحث شبیخون فرهنگی را مطرح کردند، برخی‌ها در حال تئوریزه کردن مولفه‌های لیبرالیسم در شهر بودند. منزوی کردن حرم مطهر امام رضا علیه السلام، عدم توسعه متوزان شهری، رها کردن بخش‌های هویتی مشهد و توجه به یک محور، از نمونه‌های شبیخون و نفوذ فرهنگی محسوب می‌شود که کمتر کسی متوجه  آن شد.

وضعیت فعلی مشهد نتیجه تصمیم سازهایی است که طرح‌ها و برنامه‌های توسعه شهری را بر مبنای لیبرالیسم برای شهر امام رضا علیه السلام تهیه واجرا کرده‌اند.

راهکار حل مساله چیست؟

متأسفانه عرصه معماری و شهرسازی کشور در این چند دهه دور از نگاه دغدغه مندان نظام بوده است . درحال حاضر، نوع شهرسازی شهرهای ما نمونه‌ای از شبکه تمدنی در جامعه غربی است. در شهرسازی مدرن، طرح و برنامه ها برمبنای لذت و مصرف است و راه و خیابان که باید در راستای تأمین امکان حرکت و دسترسی باشد، در طرح‌های توسعه شهری مبتنی بر نگاه غرب، به فضای نمایش و محل عرضه و فروش کالا مبدل شده است، به هر سو که می‌نگریم کالبد و فضایی را مشاهده می کنیم که براساس مصرف گرایی شکل گرفته است. اکنون که در گام دوم انقلاب اسلامی قرار گرفته‌ایم باید بازنگری در نظام شهرسازی داشته باشیم. مولفه‌هایی چون مصرف گرایی، بورس بازی زمین، تمرکز ثروت و انباشت سرمایه، اقتصادی دیدن فضا، انحصاری کردن خدمات و.. باید از نظام برنامه ریزی شهری حذف شود.

یکی از اهداف اصلی انقلاب خدمت به محرومان و تحقق عدالت اجتماعی است. این اتفاق رخ نخواهد داد مگر این که پارادایم شهرسازی منطبق با مولفه‌های دینی و انقلاب اسلامی داشته باشیم تا در قالب آن بتوانیم به نظریه و سپس الگوی مناسب دست پیدا کنیم درغیراین صورت، حاشیه نشینی برای مشهد به یک بحران تبدیل خواهد شد.

قلعه خیابان؛ ظرفیتی مغفول برای احیای هویت دینی و مذهبی مشهد

یکی از پهنه‌های موجود در مشهد که ظرفیت مناسبی برای احیا هویت دینی و مذهبی دارد قلعه خیابان است. قلعه خیابان یا شهرک حر در شرق مشهد، طبق اسناد موجود، محل ورود امام رضا(ع) از مرو به مشهد یا یه عبارتی بهتر باب‌الرضای مشهد است که در دهه های گذشته به خاطر کم توجهی برنامه ریزان شهری، به همان دلیلی که قبلا اشاره شد، مورد بی مهری قرار گرفته و از آن به حاشیه شهر یاد می‌شود. اکنون ظرفیت مناسبی در محور شرقی مشهد مانند شهرک شهید باهنر(قلعه خیابان) و محله‌های اطراف آن وجود دارد تا بتوان چهره مخدوش شده شهر را ترمیم کرد. اگر شهرک شهید باهنر (قلعه خیابان) را ابتدا و ورودی شهر درنظر بگیریم قطعا نوع نگاه تصمیم‌گیران و مدیران به این منطقه عوض می‌شود. بافت منطقه ای که میتوان به عنوان ورودی شهر و محل توقف و مکث زائران درنظر گرفت ملاحظاتی را می‌طلبد که باید نسبتش با حرم مطهر تدقیق شود آنگاه نظامات برنامه ریزی شهری وجریان توسعه شهری باید گزاره جدید به عنوان زیارت را درون الگوها و نقشه ها لحاظ کند. زمانی که مقوله هویتی به نام زیارت وارد مباحث برنامه ریزی شهری شود پارادایم آن نیز تغییر می کند و بدین ترتیب می توان امیدوار بود طرح های بالادستی که برای این بافت تهیه می شود منطبق با هویت و زیست بوم بافت باشد.

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: حاشیه نشینی حاشیه شهر مشهد یادداشت برنامه ریزی شهری حاشیه نشینی سرمایه داری قلعه خیابان امام رضا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۸۷۰۳۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توسعه و گردشگری از اهداف اصلی شهرداری بندرعباس است

ایسنا/هرمزگان شهردار بندرعباس گفت: اقدامات شهرداری بندرعباس بر توسعه شهر و توسعه گردشگری متمرکز بوده و بیشتر پروژه‌های شهری در این راستا تعریف شده و توسعه و گردشگری شهر و توریسم یکی از اهداف اصلی شهرداری است.

مهدی نوبانی امروز ۸ اردیبهشت در گفت و گو با خبرنگار ایسنا در هرمزگان با اشاره به عملکرد شهرداری بندرعباس گفت: شفافیت در عملکرد شهرداری سبب افزایش امیدواری و اعتماد در جامعه می‌شود.

وی تصریح کرد: در سالی که گذشت شهرداری بندرعباس با حمایت‌های اعضای شورای اسلامی شهر توانست در جهت عمران و آبادانی گام‌های موثری بردارد.

شهردار بندرعباس با بیان اینکه توسعه و گردشگری شهر و توریسم یکی از اهداف اصلی شهرداری است، افزود: بهبود کیفیت فضاهای شهری که امروزه در کنار توسعه پایدار مطرح می‌شود از اهداف اصلی شهرداری‌ها است و از ارکان اصلی شکوفایی و ارتقای کیفیت زندگی و توسعه اجتماعی اقتصادی به شمار می‌رود.

گام‌های موثر در ارتقای شهر بندرعباس

نوبانی ادامه داد: شهرداری بندرعباس کوشیده است از طریق به کارگیری افراد متخصص، توزیع مناسب مراکز خدماتی و رفاهی شهر و توسعه حمل و نقل عمومی در این راستا ترقی کند، هرچند هنوز در این موارد با شرایط ایده آل فاصله زیادی داریم اما توانسته‌ایم گام‌های موثری در این زمینه برداریم و امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک شهر را به آنچه لایق مردم شریف بندرعباس است تبدیل کنیم.

وی از احداث بوستان ارمغان مالیاتی در ورودی شهر، بوستان نخل شهرک پیامبر اعظم (ص)، پارک دانشجو بلوار دانشگاه، نخستین باغ وحش مصنوعی ساوانا، نورپردازی و زیباسازی بوستان دباغیان، نصب آلاچیق‌ها در منظرگاه ساحلی، زیباسازی ورودی شرقی شهر بندرعباس، کاشت درخت انجیر معابد در حاشیه بلوار جهانگردی، حرا کاری بوستان ولایت، زیباسازی بلوار ولیعصر و نورپردازی بلوار امام حسین (ع) به عنوان اقدامات عمرانی حوزه شهری نام برد.

شناسنامه‌دار کردن درختان بندرعباس

شهردار بندرعباس بیان کرد: افتتاح بزرگترین تونل نور ایران، نورپردازی بلوار امام خمینی (ره)، روشنایی بوستان شهرک اندیشه منطقه ۲، نورپردازی میدان شهدا و بلوار صیادان، نصب المان‌های مرد ماهیگیر در پارک کاکتوس، المان کتاب و کتابخوانی چهارراه مطهری، المان‌های طرح بادگیر در بلوار سید جمال و بهادر شمالی، المان‌های گل لاله نوری در بلوار آیت اله طالقانی و بلوار امام خمینی و بلوارجمهوری اسلامی، نصب المان عروس دریایی بلوار طالقانی از دیگر طرح‌های اجرا شده است.

این مسئول شهری بیان کرد: المان رنگین کمان در کنار اسکله حقانی، المان ویژه شب یلدا، المان مرد دوستدار طبیعت، المان متحرک خورشید گردون، المان کوسه در ساحل، المان سبزقبای هندی و المان سفره هفت سین، پلاک کوبی و شناسنامه‌دار کردن درختان، نقاشی دیواری و د یوار نگاری منازل صداو سیما، دیوار نگاری اداره دارایی خیابان بهادر شمالی، و جنب بانک ملی بلوار امام خمینی به عنوان اقدامات شهرداری در جهت بهبود کیفیت فضاهای است.

توجه جدی به ارتقای زیرساخت‌ها در بندرعباس

شهردار بندرعباس در ادامه خاطر نشان کرد: بهبود کیفیت زندگی شهری بدون وجود بزرگراه‌ها، شبکه‌های حمل‌ونقل ریلی، فرودگاه‌ها، شبکه‌های تامین آب، شبکه‌های فاضلاب، تلفن، برق و شبکه‌های اینترنت و موبایل غیرقابل تصور است و وجود این ساختارها به مانند نور آفتاب، درختان و هوای پاک برای شهروندان ضرورت دارد.

وی از احداث تقاطع غیر همسطح شبدری مهرگان، تقاطع غیر همسطح پیامبر اعظم (ص)، پل رودخانه ای پیامبر اعظم (ص)، عملیات تخریب و بازگشایی معبر خیابان ۲۰ متری محله چاهستانی‌ها، بازگشایی معبر ۱۶ متری نایبند جنوبی، بازگشایی خیابان اسلام آباد، بازگشایی خیابان آزادگان، بازگشایی میدان انبه تا میدان امام علی (ع)، افتتاح و بهره برداری از خیابان کار، اصلاح ورودی کوچه عمران ۱۳ در محله نایبند جنوبی به ابعاد ۶ متر، ساماندهی جداول و اصلاح و بهسازی مسیر آ ب در کوچه های صحیفه، ساماندهی کارگران فصلی با پروژه ایستکار به‌عنوان دیگر طرح‌های اجرا شده نام برد.

مهدی نوبانی ادامه داد: عملیات زیرسازی و آسفالت معابر اصلی و فرعی سطح شهر، پیاده رو سازی بلوار شهید سالاری، سنگفرش ضلع غربی پیاده رو حافظ و آغاز پروژه فیبر نوری از دیگر اقدامات در حوزه عمرانی و توسعه زیر ساخت‌های شهری است.

شهردار بندرعباس خاطرنشان کرد: زیرساخت‌ها نه تنها برای رفع احتیاجات همگانی روزمره مورد نیاز هستند، بلکه عامل رفع احتیاجات دیگر نیز هستند، این موارد نسبت به سایر تأسیسات به سرمایه‌گذاری بیشتری احتیاج دارند؛ بنابراین از یک طرف توسعه آن‌ها رافع نیازهایی گسترده‌تر از نیازهای همگانی روزمره است و از طرف دیگر مبدا، ملزوم و موجد فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی هستند.

انتهای پیام